عبادت و عبد
اكنون كه به اين رديف كلمات رسيديم، سراغ كلمه »عبادت« و »عبد« هم برويم. عبد چه كسي است؟ ترجمه ميكنند: »بنده«، و گاه يادآوري بندگي و... مي ً شود. ضمنا ميبينيد كلمات چقدر معناي متضادي دارند! »تسليم«، با آن فلسفه اش ميتواند به تسليم طلبي تعبير شود. درحاليكه اينجا هم عبد، يعني كسي كه سرسپرده به نظام آفرينش، راه مي نوردد. مطابق همان چيزهايي كه از قرآن گفتيم، به آن گردن گذاشته است. عبادت يعني چه؟ عبادت به معناي عام، يعني سرسپردگي به نظام آفرينش؛ نظامي كه سرسپردن به آن افتخار دارد. چون هيچ عنصر نا به جا، انحرافي و ارتجاعي ندارد، هر چه هست پويايي و كمال است. يعني در مسير تكامل قرار گرفتن....
اگر اين جهت در جهان هست، چنين ريسمان محكمي هست، واقعيت است، حقيقت است و درست، پس ضرورت دارد به آن چنگ بزنيم، به آن تسليم شويم و به آن اظهار سرسپردگي كنيم. كه در اينصورت معنايش خروج از شرايط موجودمان، يعني هجرت كردن، كوچيدن از اين و شوريدن عليه آن، تا دست يافتن به آن است.
عبادت به معناي عامش، يعني عملكرد مناسب براي كمال در صحنه اجتماعي و در حركت سياسي و ازبين بردن آن زنگارهايي كه مانع شتاب ميشوند؛ از بين بردن وابستگي هاي ضدتكاملي....
قرباني، رمز تكامل
در پايان اين قسمت بايستي به »قرباني« نيز اشاره كنيم. رمز تكامل چيست؟ قرباني! تكامل هميشه با درگيري عجين بوده است. مبارزه يي سرسخت و آشتي ناپذير در همه زمينه ها، تا چيزهاي تطبيق پذير، تا »مسلم«ها پيروز بشوند. به اين دليل ميگوييم »مسلم«ها، كه به خصوص معنا و مضامين سياسي ـ اجتماعي آن را خوب درك ميكنيم. ولي آيا موفقيت چيزهاي نو و تطبيق پذير، آسان به دست ميآيد؟ نه آفرينش اين است كه »نو« از ميان درگيري، از ميان قرباني ، شكنجه پيروز شود. تا شايستگي و اصلحيت خودش را در نبرد اضداد، به اثبات رساند و به اين ترتيب صلاحيت بقا احراز كند، نه يك صلاحيت واهي و مجازي، بل معتبر و حقيقي. والا توفان انتخاب اصلح، درو و محوش خواهد كرد.....
حي، واژه قرآني
...انسان با تمام ارزشهايي كه به خاطرش جان باخته، يگانه ميشود. اگر آن ارزشها جانباختني و متعالي هستند، چه چيز از يگانه شدن با آنها بهتر است؟ اين در خط مشي عملي است، يعني وحدت و تطبيق پذيري با حقيقت آفرينش، در اين مسير به اوج ميرسد. ميخواهيم به اين اوج برويم؛ شاخص شدن و شهادت دادن كه در اوجش به واژه »حي«، به زندگي خواهيم رسيد. حماسه واقعگرايانه انسان! رمز ويژه وجود انساني! ممتازكننده اش از دنياي حيواني، اوجي كه تنها با »از خود گذشتن« ميسر است. وه! چقدر شكوهمند شده است! تطابق تكامل به آنجا رسيده كه موجودي، خودش ايستاد تا آگاهانه و ارادي، وجود خودش را ـ وجود فيزيكي و مادي خودش را ـ مضمحل كند، نابود كند، منفجر كند. يعني نابود شد؟! اگر نابود شد، پس تمام مسيري را كه تا به حال آمده ايم، گوياي هيچ حقيقتي نيست، نه! وقتي تطبيق پيدا ميكنيم؛ يعني تضاد حل ميكنيم، يعني سلطه بيشتر، يعني حيويت بيشتر و زندگي بيشتر. پس اين عاليترين شيوة حل تضاد بين انسان و محيط پيرامون هم، نبايد به ما افت بدهد؛....