مذاکرات ۴روزهٔ برجام در وین که پس از یک وقفهٔ ۵ماهه آغاز شده بود، روز دوشنبه ۱۷مرداد، در فضایی پر ابهام به‌پایان رسید و هیأتها به‌کشورهایشان بازگشتند و زمانی هم برای دور بعدی گفتگوها تعیین نکردند.

این دور از مذاکرات بر اساس طرحی که جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیهٔ اروپا ارائه کرده بود، برگزار شد. البته ۳کشور اروپایی نماینده‌یی در این دور از مذاکرات نداشتند و مذاکرات به‌طور غیرمستقیم بین رژیم و آمریکا در جریان بود. طی مذاکرات، طرف آمریکایی عمدتاً در سکوت بود، اما مقام‌های رژیم ضمن موضع‌گیریهای ضد و نقیض، در مجموع فضای مثبتی از توافق پیش رو ارائه می‌کردند. وزیر خارجهٔ رژیم می‌گفت: «برای رسیدن به‌یک توافق قوی و پایدار جدی هستیم»، اما در عین‌حال خاطرنشان می‌کرد این موضوع «بستگی دارد به‌انعطافی که واشینگتن در گفتگوها از خود نشان خواهد داد».



در حال حاضر، هم آمریکا و هم اروپا تأکید می‌کنند که مذاکرات از نظر آنها تمام شده است. رویترز (۱۷مرداد) به‌نقل از یک مقام ارشد اتحادیهٔ اروپا گزارش داد: «متن توافق نهایی شده و هیچ تغییر دیگری در آن وارد نخواهد شد». این در حالی است که سایت نورنیوز (۱۸مرداد) وابسته به‌شورای عالی امنیت رژیم می‌نویسد: «نظام متن موجود در مذاکرات وین را به‌عنوان توافق نهایی قبول ندارد... و اتحادیهٔ اروپایی در جایگاه هماهنگ‌کننده مذاکرات، نمی‌تواند پیشنهادات خود را به‌عنوان «متن نهایی» معرفی نماید».

امیر عبداللهیان نیز در گفتگوی تلفنی با بورل، تأکید کرد: «توافق نهایی باید تأمین‌کنندهٔ حقوق و منافع ما باشد و رفع پایدار و مؤثر تحریم‌ها را تضمین کند».

این‌گونه است که خوش‌بینی‌ها و امیدواریهای اولیه در مورد به‌نتیجه رسیدن مذاکرات و امضای توافق به‌یأس گراییده و بن‌بست همیشگی بار دیگر نمایان می‌شود.

جوزپ بورل در توئیتر (۱۷مرداد) خود نوشت: «آنچه قابل مذاکره باشد، مذاکره شده و اینها در متن نهایی است. با این‌حال، در پشت هر مسأله فنی و هر پاراگراف، یک تصمیم سیاسی قرار دارد که باید در پایتختها گرفته شود. اگر پاسخ‌ها مثبت باشد، می‌توانیم این توافق را امضا کنیم».

در آخرین روزهای مذاکرات اخیر در وین، «اصلی‌ترین موضوع محل اختلاف میان ایران و طرف غربی، تأکید تهران بر ضرورت مختومه شدن پرونده تحقیقات آژانس انرژی اتمی در مورد پیدا شدن مواد هسته‌یی اعلام نشده در ایران» بوده است (روزنامهٔ حکومتی اعتماد ـ ۱۸مرداد). اما پاسخ طرف غربی به‌این خواسته آن است که مسئول پیگیری پرونده پی‌ام‌دی آژانس است و آژانس هم می‌گوید رژیم جوابهای قانع کننده به‌پیدا شدن ذرات اورانیوم غنی شده در ۳سایت اعلام نشده‌اش، نداده و این پرونده هم‌چنان روی میز است.



به‌این ترتیب یک دور دیگر از مذاکرات برجامی بدون رسیدن به توافقی بر سر نتایج یا تداوم آن به پایان رسید. چرایی آن را روزنامهٔ حکومتی شرق (۱۸مرداد) مورد اشاره قرار داده و می‌نویسد: «تهران با دو هدف تعدیل فشارهای جهانی درباره مواضع داخلی برای رسیدن به‌نقطه گریز هسته‌یی و نیز رشد سریع فعالیت‌ها در این حوزه و هم‌چنین خرید زمان، این دور از مذاکرات را در وین آغاز کرد؛ تا خود را از مظان اتهام در خصوص تمایل‌نداشتن برای ازسرگیری گفتگوها و نبود تمایل برای احیای برجام خارج کند. از این‌روست که توقف مذاکرات روی نقاط پادمانی می‌تواند معنای خود را بیابد».

روزنامهٔ ایران (۱۸مرداد) ارگان دولت رئیسی نیز، طی تحلیلی به‌بیان دیگری همین سیاست خرید زمان را مورد تأیید قرار داده و تلاش می‌کند اثبات کند که «زمان به‌نفع ایران می‌گذرد» چرا که «بایدن... به‌شدت نیازمند یک دستاورد برای ارائه در انتخابات پیش روی آمریکاست». اما اغلب ناظران می‌گویند به‌علت آغاز فعالیت‌های انتخاباتی تا دو سه ماه دیگر، میدان مانور دولت آمریکا برای نرمش نشان دادن بیشتر بسته‌تر خواهد شد. شواهد نیز حاکی از آن است که مذاکرات به پایان رسیده و این رژیم است که باید تعیین‌تکلیف کند.

اما واقعیت برتر در ورای تحولات سیاسی در صحنهٔ بین‌المللی، همان است که رهبر مقاومت گفته است: «حالا دیگر بعد از رئیسی در مقولهٔ اتمی هم، اعم از این‌که رژیم در بازی موش و گربه برجام در سال میلادی جدید یعنی (۲۰۲۲) واپس بتمرگد یا تجری و پیشروی کند، فرقی نمی‌کند و ماحصل آن به‌کفهٔ قیام و اشتعال و انفجار می‌ریزد» (پیام مسعود رجوی ـ دیماه ۱۴۰۰).