Jezebel miała ogromny wpływ na królestwo Izraela, a przez swoją córkę Atalię także na królestwo Judy. Dzisiaj chciałbym się zająć Jezebel, a w następnym odcinku jej córką Atalią.

Biblia pierwszy raz wspomina Jezebel w 1 Królewskiej 16:31. Czytamy tam o izraelskim królu Achabie: “pojął on za żonę Izebel, córkę Etbaala, króla Sydonu, i służył Baalowi, i oddawał mu pokłon”. Powiązano tutaj ślub wraz z kultem Baala. Wg Biblii to Jezebel była odpowiedzialna za wprowadzenie tego kultu w Izraelu. Czy słusznie?

Wg rzymskich historyków oraz Józefa Flawiusza Etbaal był kapłanem Asztarte. Była to bogini matka i żona Baala. Etbaal miał zamordować władcę Sydonu i sam zostać królem. Córce dał na imię Jezebel, co niektórzy tłumaczą jako zawołanie “Gdzie jest wzniosły” lub “Gdzie jest książę”. Było to rytualne zawołanie czcicieli Baala. Baal był tym bogiem, który umierał co roku i powracał na wiosnę. Jego czciciele wołali: “Gdzie jest książę” w okresie, gdy miał przebywać w świecie podziemnym.

Zaraz po ślubie Achab zbudował swojej żonie świątynię Baala. W 1 Królewskiej 18:19 czytamy: “czterystu pięćdziesięciu proroków Baala i czterystu proroków Aszery, którzy jadają u stołu Izebel”. Tak więc Jezebel utrzymywała prawie tysiąc kapłanów. Zauważmy, że nie tylko Baala, ale także Aszery. Był to taki połączony kult.

Zwykle bałwochwalcy nie mieli problemów z innymi bogami. Gdy pojawiał się jakiś nowy kult po prostu dodawali go do już istniejącego panteonu swoich bogów. Izraelici oczywiście różnili się tym, że czcili Boga, który żądał wyłącznego oddania. Tym razem jednak było inaczej Jezebel nie tylko wprowadziła kult Baala i Asztarte, ale także prześladowała proroków Jahwe, Boga Izraelitów.

Król Achab był pod wpływem swojej żony. Zresztą nie on pierwszy Biblia mówi, że także Salomon gdy się zestarzał wziął sobie za żony także Sydonki i pod ich wpływem także oddawał cześć Asztarte. Tej bogini płodności oddawano cześć przez prostytucję świątynną. Jej symbolami były jajka i zajączki, a święto ku jej czci odprawiano na wiosnę. Pozostałości tego kultu widać w obrzędach wielkanocnych, w których pozostały symbole jajka i zajączka.

Biblia skupia się na proroku Eliaszu, który zapowiedział suszę. Przypomnijmy, że Jezebel starała się zabić wszystkich proroków. Gdzie się więc ukrył Eliasz? Logicznym wyjściem wydawałoby się udanie do królestwa Judy na południe od królestwa Izraela. Wydaje się, że nie było bezpiecznego miejsca dla niego. W 1 Królewskiej 18:10 czytamy: “nie ma narodu ani królestwa, do którego by nie posyłał mój pan, aby cię tam szukano, a gdy mówiono: Nie ma go tu, to odbierał przysięgę od królestw i od narodów, że cię nie znaleziono”. Achab pod wpływem swojej żony wymuszał na okolicznych narodach aby wydały proroka Eliasza gdyby tam był. Gdzie się więc ukrył?

Eliasz ukrył się jednak w Carefat nazywanym też Sareptą. Gdzie się ono znajdowało? W 1 Królewskiej 17:9 czytamy nakaz, który otrzymał Eliasz: “Wstań i idź do Sarepty, która należy do Sydonu, i zamieszkaj tam. Oto nakazałem pewnej tamtejszej wdowie, aby cię żywiła”. Prorok miał iść do Sarepty, która należy do Sydonu, a właśnie z Sydonu pochodziła Jezebel. Było to centrum kultu Baala i Asztarte, a Eliasz ukrywał się właśnie tam, u pewnej wdowy z Carefat (z Sarepty). Na to pewnie Jezebel nie wpadła.

Gdy przez trzy i pół roku Eliasz przebywał niedaleko Sydonu Jezebel nie próżnowała. Zabijała wyznawców Jahwe. Jednego z nich spotkał Eliasz po upływie tego okresu. Abdiasz (Obdiasz) powiedział Eliaszowi: “gdy Izebel kazała tępić proroków Pana, że ukryłem stu z proroków Pana, po pięćdziesięciu mężów, w pieczarach i żywiłem ich chlebem i wodą” (1 Królewska 18:13). Najwyraźniej więc Abdiasz sam nie afiszował się ze swoją religią, a swoją pozycję u króla (był jego prawą ręką) wykorzystał do ukrycia aż 100 proroków. Wszystko teraz miało się zmienić przybył Elisz.

Prorok Eliasz zgromadził na górze Izraelitów oraz króla Achaba. Król ten właśnie poszukiwał trawy dla swoich koni i pewnie dlatego był poza wpływem swojej żony Jezebel. Eliasz przeprowadził próbę z prorokami Baala i gdy dokonał cudu niezdecydowani Izraelici zabili 450 proroków Baala. W tym momencie mogłoby się wydawać, że to koniec kultu Baala w Izraelu. Zarówno Izraelici jak i król Achab byli z prorokiem Eliaszem. Kult Baala został wytępiony. Co się jednak stało później?

Po przybyciu do Jezreelu Achab opowiedział Jezebel co się wydarzyło, że Eliasz doprowadził do śmierci tych proroków Baala. Jezebel postanowiła go zabić. W liście do Eliasza obiecała mu śmierć. Napisała: “To niechaj uczynią bogowie i niechaj to sprawią, że jutro o tym czasie uczynię z twoim życiem to samo, co stało się z życiem każdego z nich” (1 Królewska 19:2). Była znana z tego, że nie rzucała słów na wiatr. Eliasz tak się wystraszył, że uciekł na pustynię i już nigdy nie wrócił do tego miasta. Jego reakcja mówi wiele o tej królowej.

O charakterze tej królowej i jej pozycji wiele mówi sprawa Nabota. Miał on winnicę. Król Achab chciał ją od niego kupić. Była to jednak posiadłość dziedzicza, której Izraelita nie mógł sprzedać na zawsze. Nabot przysiągł nawet na imię Jahwe, że nie może sprzedać dziedzictwa swoich ojców. Wtedy Jezebel powiedziała: “Ja dam ci winnicę Nabota Jezreelczyka” (1 Królewska 21:7). Rzeczywiście doprowadziła do zabicia Nabota pod fałszywym pretekstem. W tym celu wysłała nakazy w imieniu swojego męża. Zauważmy, że to Achab miał władzę, ale posługiwała się nią jego żona.

Później Achab umarł, a rządy objął najpierw jeden, a potem drugi syn Jezebel. Ona dalej kierowała kultem Baala. Jej wpływy nie ograniczały się do 10-plemiennego państwa Izrael, ale także miała przez swoją córkę Atalię wpływ na sąsiednie 2-plemienne królestwo Judy. Więcej o Atalii, córce Jezebel powiem w kolejnym odcinku. Wcześniej po zamordowaniu Nabota prorok przepowiedział, że Jezebel zginie zjedzona przez psy. Czy tak się stało?

Następca proroka Eliasza czyli prorok Elizeusz wysłał jednego ze swoich sług aby namaścił na króla Jehu. On pojechał w stronę Jezreel. Naprzeciw wyjechali mu Jehoram król Izraela, syn Jezebel oraz Achazjasz król Judy, syn Atalii, czyli wnuk Jezebel. Jehu zabił Jehorama i kazał go rzucić martwego na pole Nabota, przy którym to wszystko się wydarzyło. Jehu pojechał do Jezreel aby zabić Jezebel. Czy ona uciekała?

Jezebel umalowała się, upiększyła sobie włosy i powitała Jehu wyglądając z okna. W 2 Królewskiej 9:31 czytamy: “a gdy Jehu wjechał do bramy, zapytała: Czy masz się dobrze, Zimri, morderco swego pana?” Zimri był zabójcą króla z wcześniejszej dynastii. Potem gdy groziła mu pewna śmierć popełnił samobójstwo. Tak więc Jezebel wyszła i rzuciła groźbę, że Jehu, zabójca króla, jej syna skończy tak jak wcześniej skończył Zimri. Zauważmy, że podobną technikę zastosowała wcześniej wobec Eliasza - rzuciła groźbę. Eliasz uciekł, ale Jehu był z innej gliny. To był żołnierz znany z szaleńczej jazdy rydwanem wojennym. Co zrobił?

Zawołał, aby jej służący wyrzucili ją z okna. Jezebel spadła na bruk ulicy i zginęła na miejscu. Jehu zaś wszedł do środka i urządził sobie ucztę. Później jednak nakazał aby ją pogrzebano. Okazało się jednak, że w międzyczasie psy rozszarpały jej ciało. Tak zakończyła się historia Jezebel oraz historia wprowadzania kultu Baala do Izraela. Jehu nie tylko zabił wszystkich z dynastii Achaba, ale także wytępił wszystkich proroków Baala i świętego pala.

Podsumowując. Jezebel była córką Etbaala kapłana Baala z Sydonu, który zamordował króla i sam objął rządy. Wg Józefa Flawiusza wnuczką Etbaala była Dydona, legendarna założycielka Kartaginy. Sydończycy oraz Tyryjczycy byli Fenicjanami. Tak więc Jezebel była Fenicjanką. Była kobietą, która w zasadzie rządziła w imieniu swojego męża Achaba. Jej groźba tak wystraszyła proroka Eliasza, że uciekł na pustynię i chciał umrzeć. Można też chyba powiedzieć, że kult Baala był najważniejszą rzeczą w jej życiu. Nie tylko sprowadziła prawie tysiąc kapłanów tego kultu, ale dbała też o ich utrzymanie. Jezebel wychowała swoją córkę Atalię w duchu kultu Baala. Jej córka gorliwie wprowadzała ten kult w królestwie Judy tak jak jej matka wcześniej w królestwie Izraela. Ale o Atalii powiem więcej w następnym odcinku.

Jeden ze słuchaczy zachęcił mnie do stworzenia grupy na facebooku. Gdybyście chcieli skomentować ten odcinek zachęcam do zrobienia tego w tej grupie na facebooku.
https://www.facebook.com/groups/historia.biblijna

Niczym to jeszcze było, że chodził w grzechach Jeroboama, syna Nebata, lecz ponadto pojął on za żonę Izebel, córkę Etbaala, króla Sydonu, i służył Baalowi, i oddawał mu pokłon (1 Królewska 16:31)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/16/31

Poślij tedy teraz i zgromadź do mnie całego Izraela na górze Karmel oraz owych czterystu pięćdziesięciu proroków Baala i czterystu proroków Aszery, którzy jadają u stołu Izebel (1 Królewska 18:19)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/18/19

Wstań i idź do Sarepty, która należy do Sydonu, i zamieszkaj tam. Oto nakazałem pewnej tamtejszej wdowie, aby cię żywiła (1 Królewska 17:9)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/17/9

Jako żyje Pan, twój Bóg, że nie ma narodu ani królestwa, do którego by nie posyłał mój pan, aby cię tam szukano, a gdy mówiono: Nie ma go tu, to odbierał przysięgę od królestw i od narodów, że cię nie znaleziono (1 Królewska 18:10)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/18/10

Czy nie doniesiono mojemu panu o tym, co uczyniłem, gdy Izebel kazała tępić proroków Pana, że ukryłem stu z proroków Pana, po pięćdziesięciu mężów, w pieczarach i żywiłem ich chlebem i wodą? (1 Królewska 18:13)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/18/13

Wtedy Izebel wyprawiła gońca do Eliasza z takim poselstwem: To niechaj uczynią bogowie i niechaj to sprawią, że jutro o tym czasie uczynię z twoim życiem to samo, co stało się z życiem każdego z nich (1 Królewska 19:2)